Co sprawia, że ludzie są najmądrzejszym gatunkiem na ziemi? Mózg, a dokładniej liczba neuronów i powiązań między nimi. Przekonanie, że wykorzystujemy tylko 10 procent naszego mózgu jest mitem. Każdy człowiek wykorzystuje 100 procent mózgu z tym, że zawsze możemy nauczyć się używać go jeszcze efektywniej.
Czym jest neuron?
Jest pojedynczą komórką nerwową, budującą tkankę, z której złożony jest układ nerwowy. Jej zadaniem jest przekazywanie informacji – odbywa się to za pomocą impulsów elektrycznych, przekazywanych innym neuronom. Najwięcej neuronów znajduje się w ośrodkowym układzie nerwowym, w skład którego wchodzi mózgowie oraz rdzeń kręgowy.
Ludzki mózg ma 100 miliardów neuronów, a każdy z nich może tworzyć synapsy z 10 tysiącami innych. Neurony tworzą ogromną i złożoną sieć (mapę), która nosi nazwę konektomu (przyjętą od 2005 roku). Naukowcy obecnie dążą do tego, by zrozumieć organizację i interakcję między neuronami.
Pierwszym znanym przedsięwzięciem badającym powiązania między neuronami jest projekt Blue Brain, prowadzony od 2005 roku na Politechnice w Lozannie przez doktora Henrego Markrama. W pierwszym etapie eksperymentu badacze rozłożyli pojedynczy neuron kory mózgowej szczura na czynniki pierwsze. Zbadano, w jaki sposób informacja dociera do komórki i jak ją opuszcza. Następnie utworzono cyfrowy neuron i tkankę mózgową w wersji cyfrowej. W nadchodzących latach Henry Markram zamierza rozbudować projekt do rozmiarów zbliżonych do wielkości kory mózgowej człowieka.
Kolejnym z projektów badawczych, który zajmuje się tą kwestią, nosi nazwę Human Connectome Project. Projekt rozpoczął się w lipcu 2009, jest sponsorowany przez Narodowy Instytut Zdrowia USA. Zadaniem naukowców jest zbudowanie mapy ludzkiego mózgu, chcą dowiedzieć się jak okablowany jest ludzki mózg. Naukowcy muszą opracować konektomy 1200 osób – bliźniąt i ich rodzeństwa z 300 rodzin. Badanie to ma również wskazać, w jakim stopniu na nasze myślenie wpływa środowisko, a w jakim geny.
Więcej możesz przeczytać na stronach projektów: humanconnectomeproject.org i bluebrain.epfl.ch
Zapraszamy do obejrzenia filmu, na którym zobaczysz pojedynczy neuron. Niesamowite!
Nowe komórki w mózgu tworzą się przez całe życie!
Jeszcze do niedawna sądzono, iż neurogeneza – czyli proces powstawania nowych komórek nerwowych, zachodzi tylko mózgach dzieci i w pewnym momencie ustaje. Obecnie naukowcy są już pewni, że proces ten zachodzi u osób dorosłych. Mózg posiada nerwowe komórki macierzyste, z których powstawać mogą nowe, dojrzałe neurony i komórki glejowe.
Proces neurogenezy modulowany jest przez wiele czynników, zarówno stymulujących, jak i hamujących (np. poprzez czynniki środowiskowe, hormony, substancje farmakologiczne).
Jakie czynniki korzystnie wpływają na proces neurogenezy?
– mózg nie lubi rutyny – dlatego dostarczaj mu wciąż nowych bodźców, np.: węchowych, wzrokowych czy smakowych, a dzięki temu szansa powstania i przeżycia nowych neuronów rośnie.
– regularna aktywność fizyczna – czy wiesz, że tylko kilka dni joggingu skutkuje pojawieniem się setek tysięcy nowych neuronów! Nie tylko bieganie ma taki pozytywny wpływ na nasz organizm, ale również inne ćwiczenia dotleniające pozwalają spowolnić związane z wiekiem pogorszenie funkcjonowania poznawczego. Ruch ponadto redukuje stres, hamujący neurogenezę.
– dieta – nie tylko kaloryczność, ilość spożywanych posiłków, ale przede wszystkim skład posiłków – o czym możesz przeczytać w artykule Dieta dla mózgu.
Co hamuje proces tworzenia nowych neuronów w mózgu?
– stres – dosłownie pożera nasz mózg. Niszczy neurony ludzkiego mózgu, a szczególnie te, które zgromadzone w częściach odpowiedzialnych za emocje i pamięć. Następstwem długotrwałego stresu może być depresja, problemy z pamięcią, ciągłe zmęczenie, obniżenie odporności organizmu.
– długotrwałe niedobory snu – prowadzą do wielu zaburzeń w pracy całego organizmu, ale szczególnie odczuwa je mózg. W czasie snu pozbywa się on niepotrzebnych informacji i przygotowuje miejsce na nowe, które zbierze następnego dnia. Mówiąc krótko – sen oczyszcza mózg! Bywa, że osoby zapracowane próbują oszczędzać na śnie lub stopniowo przyzwyczajać organizm do jego mniejszej ilości. Jednak to nie działa, gdyż pomijane są ważne etapy cyklu snu, w których regenerują się niektóre neurony oraz utrwalają nowe informacje.
Neurogeneza jako sposób na zachowanie długowieczności mózgu
Temat neurogenezy jest bardzo obszerny, ale jednocześnie niezwykle ciekawy. Pomimo, że w ciągu ostatnich kilkunastu lat w dziedzinie neurobiologii dokonał się ogromny postęp, to wciąż wiele pytań pozostaje bez odpowiedzi.
Reasumując – pamiętaj, iż dzięki ćwiczeniom pamięciowym, aktywności fizycznej, właściwej diecie czy nabywaniu nowych umiejętności pobudzasz powstawanie dodatkowych komórek w mózgu. Wprawdzie po 30 r. ż. nasz mózg zwalnia, ale na szczęście mamy wpływ na ten proces! I ta informacja powinna zmotywować Cię do podejmowania codziennego wysiłku, aby utrzymać mózg w świetnej formie aż do późnej starości.
ILOŚĆ KOMENTARZY (0)